Kawng awlsam ani lo tawp mai!

Thuziah ka tum na chu a rei ve tawh khawp mai. Sunday school Junior pawl kan nih lai vel ani ta in ka hria, Kristian Naupang chanchinbu a chhuah tir ve tan tiin pen leh lehkhapuan nen zan hnih zan thum vel ka chai ve a, ka theihtawpa ka ziah sa chu inti thei takin ka Nu ka entira A ni lah chuan duhsak takin "I thil ziah hi Esopa thawnthu a mi ania,thawnthu awmsa ani si a, chhuah atan an duh lovang nangma irawm chhuak tur ngei ngaihtuah leh zawk rawh" min ti a.Chumi atang chuan thuziah harsat zia hi ka hre ve tan ek ek!

Khawvela mize tin reng:

Siamtu hian mihringte hi chi hrang hrang, thiamna leh tuina hrang neiin min siam a. Thenkhatin titi pahin article pakhat lek lek te an ziak zo zung zung a, thenkhat lah an lung a len vang ngawt ten hla nalh tak tak an phuah chhuak thei mai a. Thenkhat dang leh chuan mi thuziah sa leh phuah chhuah sa te lo zir chiangin heti lai hi chuti zawk nise tiin an lo sawisel mai thei leh zel a. Mithenkhat dang leh te chuan mi thu ziah an chhiar atangin ngaihtuahna thar nen tuma la ziah ngai miah lo thu thar nen ngaihnawm takin an ziak chhuak leh thei mai thin. Siamtu thuhmun theuh theuh kan danglam hlei thin teh e.

Mahni kuang lo nawr:

Zin veivahna emaw khawi lo han kal chhuah changte hian ngaihtuahna a kal thui ve thin khawp mai. Nidanga kan la hmuhngai loh leh tawn ngai loh te kan han hmu a. Lirtheia chuangin pawn lam thlirin Siamtu themthiam zia te, A kutchhuak mawi zia te rilruah a lo awm a. Ngaihtuahna a vak thui ve thin, duhthusamin hengte hi aw a ti mi ho chuan thu leh hla in nalh tak tak in an sawi chhuak thiam awm si a, kei lah chuan han tum ve teh mah ila a nih na ang pawn ka sawi chhuak thiam ve ngang si lo.Tum buai loh mai a tha mahni kuang lo nawr nih na mai a ni.

Sipai bang ka bo:

Kum te a lo vei a, tlemin kan lo lei kang ve deuh a, ngaihtuahna pawh tlemin a a lo pung ve zel a. Lehkhabu leh chanchinbu ah te mi thuziak tha tak tak leh ngaihnawm tak tak han chhiar chang te hian thuziah ve chakna a lo awm ve thin. Rilru in sang phekin fianrial hun insiamin thuziah tumin dawhkan hma ah tum tum zet chu article pakhat tal i han ziak ve teh ang tiin chal dawm meuhin ngaihtuahna kaw tawp nen ka han bei ve a. Hawrawppui leh ate hmanna tur Primary School a kan zirtirtu te khan min hrilh chiang ve viau a.Mahse bul han tan dawn meuh chuan paragraph hmasa ber atangin riru a buai nghal pang mai. Engthu in nge bul tan ila tha ang tih ngaihtuah chhungin hun a lo kal dawrh a, engmah pawh ziak ta lem lo chuan dawhkan thawhsan leh mai a tul thin.

Suangtuahna khawvel:

Tihdan thar ka hre chhuak ta! Zankhat chu vai ho tih danin zanriah dar 8:30 hnu lamah kan ei a.Chaw ei kham zik mar a lo ni a,thiante nen kan han titi nak nak a, titi a tui viau mai a, kan tindarh meuh chuan zanlai dar 12:00 a lo hnai kuar tawh a. Zirlai zir tumin lehkhabu ka ban a, peih vek loh nen zingthawh hma ngai chhuanlam tur a alo awm ve bawk nen, ka lehkhabu ka khup thawk a ka mu ta daih a. He hunah ah tak hian alawm lehkha ziah ka tan ve tak ni! A awlsam asin a hma anga lehkhapuan leh pen in chhawp a ngai lo phawt. Light erawh off angai thung (bengchheng awm lo bawk se).Ding leh vei lam sir a in leh thak thak pahin ka thu ziah chu ka tan ve ta a….a ruangam din phawt atha. Ahmasaberin a thupui vuah tur a pawimawh.Rilruin thupui vuahtur ka han ngaihtuah a, a hma a ka thu ziahtuma ka buaina chiah kha a lo kal nghal pang…..ngawirawh thupui vuah chu a pawimawh lutuk hrih lo duh leh a chhungthu ziak hmasa phawt ila chuta tang pawn a thupui awm ang tur chu a hriat theih mai ang.Helai chu kalsan leh phawt ang, a chhungthu lam…englam nge ziak ila tha ang? Chumi hma in a bul tan nan miropui/mi hmingthang te thusawi emaw hla thu nalh deuh tlar thum vel tal han dah hmasak a va tha ve aw. Rilru buai a lo kal leh, reife ngaihtuah hnu ah hei pawh hi a chhung thu zo phawt ila a inmeh tur chu a la dah chawp theih mai ang. A nih loh vek pawn lehkhabu leh thuziak dang rawn zau leh phawt mai ang.

A chhungthu tak tak tur hi chu a bul tan tawp ang, engtin tin emaw a han tih kual vel hi miin an chhiar tha peih lo thin a thupui ah lut tawp tawh ang. Rilru ah thuziak dan dik Sikul lam a kan zir thin kha a lo lang leh a, kan zirtirtupa in essay ziak dan a sawi ang kha chuan thuhmahruai ziah phawt tur ati si. Pawilo mai tuna mi hi chu essay pawh ani lo article pangngai ang tur ania engtin pawhin ziah a pawi lovang. Ziah tak tak hma in englam hawi nge niang aw, chhiartuten an hlawkpui tur anih loh tal pawn ngaihnawm an tih tur tal ni thei se…rilru a buai leh tan..a tawp a tawp ah chuan ti hian tan tawp ang…Tumkhat chu Sapram khaw pakhat ah hian… a ni thei lo Mizoram lam hawi ni zawk se. Ti hian ti zawk teh ang-'Tunlai thalai te leh kan incheina' tih lam pang hi nise ziah tur a tam deuh ang...a tih chi leh lo kan thalaipuite lung tih awi loh a hlauhawm, chubakah zawnglai te ka la nisi nupui hmuh zawh loh a hlauhawm! Thlak leh phawt mai ang, mitin huapzo thei tur…literature lam hi chu khawih ve lo law law mai ila, Indopui lai chanchin emaw mi ram chanchin lam ti daih zawk teh ang. Tum tum zet chu ziah tur a tam thei viau ang.

Puansin lai tlawh hlim phungin rilru sawrbing in ka thu ziah tur chu ka han ngaihtuah leh tak tak a..Japan ram khi an thawhrimna an enatwn tlak emai..ziak mai teh ang…Kha tia Indopui II na a Japan tlawm a nih khan an ram hruaitu ten ralthuam hmang chuan khawvel kan ngam lova thawhrimna lamin I bei let zawk ang u tiin an ram mipuite an fuih a…a tha dawn e phek khat chu a awh thei mai ang. Tin duh leh tlema up-to-date ve deuh China ram economy than chhoh chak dan te leh Socialist theory an hlawhtlin pui mek dan te sawi tel ila chhiartute tan a hlawk thlak ang a ngaihnawm an ti viau ang. Mahse hetiang lam hawi hian ziak ta ila helama Subject specialist ho ten lo chhiar ve ta se sawisel tur an hmu mai angah an nuih te kan ti za pal hang e, thil dang ziak leh zawk mai ang.

Atak chu mumang ram ah:

Mahni tui ve na lam tlema history deuh lam ziak leh zawk mai ang.Tu tan pawha ngaihnawm tur ni thei se. Taj Mahal chanchin emaw ni mai se….Shah Jahan a leh a nupui in hmangaihna vang a sak anih thu te, a sak dan leh an hmanraw that zia te, a cheimawina bang vela mi ten awmzia a neih vek thu te, Muslim architecture ah tui van lam hawi phuh chho thei an siam in awm zia a neih thu te ziak ila ka thu ziah tum ve hi ka puitlin ve tawh ngei ang. Mahse heng te chu khawvel huap pawh a thil lar sa a ni a hrelo a ram pawh an awm tawh lovang , ziakleh lo mai ang. Adang Mizo history lam hawi tlem a tunlai ve deuh British in min awp hnu tal nise. A tha dawn e ziah tur a tam thei dawn e, Kristian na lo than chhohdan vel ti ila a tha ang…mahse ziak sa tam tawh lutuk. Rambuai lai chanchinah lut tawp ang, kan Mizo sipai te kha an huaisen asin, kha ti khawpa ram an lo hmangaih kha tunlai mite hian entawn tur kan va ngah em…Vai sipai sual zia leh nunau pawisawi lote chunga an khawsak dan demawm tak te sawi lang ila article pakhat te chu tling ve tawh mai ang. Hei pawh hi han ziah dawn tak tak chuan kan pian ve hma lam thil thleng daih ani si a, kei aia hrechiang leh a tak a lo tawng tawh tu kan Nu leh Pa rual ten ziak se a awm zawk tlat..lo ziak ve ta pawh ni ila naupang te te thil hre chiang lovin a ziak te min ti palh reu reu ang. Hui ha! Ka buaina in tawp-in-tai a nei thei lo, thuziah ve ngei ka duh si, ka tih dan thar hriat chhuah ve meuh pawh ka ziah tak tak hma in mutchhuak in mi rawn nang a,ka ziah zawh hma in mumang ramah ka lo cheng reng tawh ani tih zing ka thawh hnu ah ka hre chhuak chauh.

Hman atang tawhin lehkha ziaktute hi ka ngaisang a, an mahni ang a thuziah thiam ve hi ka chak thin, beih pawh mahni tawkin ka bei ve nasa thin, a tak ram erawh mumang leh suangtuahna ah an a zam ral leh mai thin. Engtia han tih tur chi nge maw ni le? Suangtuahna leh ngaihtuahna pawha article pakhat tak ngial pawh puitlin thei lo kei ang mi tlaktlai lo hian a ziakmite ziah sa hi lungawi taka chhiar mai tur ka lo ni e, ka Pu sawisawm kap. An kawng hi kawng awlsam a lo ni lo tawp anih hi!Hei tal hi chu ziak ve hram teh ang- Engtin nge mite hian thu leh hla leh lehkhabu tha tak tak te hi an lo ziah bik le? An awh awm mang e!

300806Wed/0525AM

( He thuziak hi 'VIRTHLILENG' Hyderabad Mizo Association Annual Magazine 2006,ah chhuah ani tawh)

Lalzarzoa

University of Hyderabad